شرایط امامت (قرآن)مقام امامت شرایطی دارد که در آیات قرآن ذکر شده که در این مقاله آنها را بیان می‌کنیم. ۱ - توفیق در امتحانتوفیق ابراهیم علیه‌السّلام در امتحان الهی، زمینه رسیدن آن حضرت به مقام امامت شد: واذ ابتلی ابرهیم ربه بکلمـت فاتمهن قال انی جاعلک للناس اماما قال ومن ذریتی قال لاینال عهدی الظـلمین. (به خاطر آوريد) هنگامى كه خداوند، ابراهيم را با وسايل گوناگونى آزمود. و او به خوبى از عهده اين آزمايش‌ها بر آمد. خداوند به او فرمود: «من تو را امام و پيشواى مردم قرار دادم!» این آیه از مهمترین فرازهاى زندگی ابراهیم (علیه السلام ) یعنى آزمایش‌هاى بزرگ او و پیروزیش در صحنه آزمایش‌ها سخن مى گوید، آزمایش‌هائى که عظمت مقام و شخصیت ابراهیم را کاملا مشخص ساخت ، و ارزش وجود او را آشکار کرد. هنگامى که از عهده این آزمایش‌ها بر آمد، خداوند مى‌باید جایزه‌اى به او بدهد فرمود: من تو را امام و رهبر و پیشواى مردم قرار دادم. ۲ - صبرشکیبایی یکی از شرایط رسیدن به مقام امامت است: وجعلنا منهم ائمة یهدون بامرنا لما صبروا... در این آیه به افتخاراتی که نصیب بنی اسرائیل در سایه استقامت و ایمان شد اشاره می‌کند، تا درسی برای دیگران باشد، می‌فرماید: و از آنها امامان و پیشوایانی قرار دادیم، که به فرمان ما امر هدایت خلق خدا را بر عهده گرفتند زیرا آنها شکیبایی کردند و به آیات ما یقین داشتند. ۳ - صالح بودنصالح بودن یکی دیگر از شرایط رسیدن به مقام امامت است: قلنا یـنار کونی بردا وسلـما علی ابرهیم وارادوا به کیدا فجعلنـهم الاخسرین ونجینـه ولوطا الی الارض التی بـرکنا فیها للعــلمین ووهبنا له اسحـق ویعقوب نافلة وکلا جعلنا صــلحین وجعلنـهم ائمة یهدون بامرنا واوحینآ الیهم فعل الخیرت واقام الصلوة وایتآء الزکوة وکانوا لنا عـبدین. (سرانجام او را به آتش افکندند ولی ما) گفتیم: «ای آتش! بر ابراهیم سرد و سالم باش! » آنها می‌خواستند ابراهیم را با این نقشه نابود کنند ولی ما آنها را زیانکارترین مردم قرار دادیم! و او و لوط را به سرزمین (شام) - که آن را برای همه جهانیان پر برکت ساختیم- نجات دادیم! و اسحاق، و علاوه بر او، یعقوب را به وی بخشیدیم و همه آنان را مردانی صالح قرار دادیم! و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما، (مردم را) هدایت می‌کردند و انجام کارهای نیک و برپاداشتن نماز و ادای زکات را به آنها وحی کردیم و تنها ما را عبادت می‌کردند. در اين آیات مجموعا شش قسمت از ويژگي‌ها بر شمرده شده كه با اضافه كردن توصيف به صالح بودن مجموعا هفت ويژگى را تشكيل مى‌دهد، اين احتمال نيز وجود دارد كه مجموعه شش صفتى كه در اين آيه ذكر شده شرحى باشد براى صالح بودن آنها كه در آيه قبل آمده است. نخست مى‌گويد: ما آنها را امام و رهبر مردم قرار داديم (وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً). يعنى علاوه بر مقام" نبوت و رسالت مقام امامت را نيز به آنها داديم. ۴ - عبادت خالصانهعبادت خالصانه برای خدا، از شرایط شایستگی احراز مقام امامت است: وجعلنـهم ائمة یهدون بامرنا واوحینآ الیهم فعل الخیرت... وکانوا لنا عـبدین. و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما، (مردم را) هدایت می‌کردند و انجام کارهای نیک و برپاداشتن نماز و ادای زکات را به آنها وحی کردیم و تنها ما را عبادت می‌کردند. در آخرین فراز آیه به مقام عبودیت آنها اشاره کرده ، مى گوید: ((آنها همگى فقط ما را عبادت می‌کردند)) (و کانوا لنا عابدین ). ضمنا تعبیر به ((کانوا)) که دلالت بر سابقه مستمر در این برنامه دارد شاید اشاره به این باشد که آنها حتى قبل از رسیدن به مقام نبوت و امامت ، مردانى صالح و موحد و شایسته بوده اند و در پرتو همین برنامه‌ها، خداوند مواهب تازه‌اى به آنها بخشیده. ۵ - عصمتعصمت و خودنگه داری از هرگونه ستم و گناه، شرط اعطای امامت از سوی خداوند است: واذ ابتلی ابرهیم ربه بکلمـت فاتمهن قال انی جاعلک للناس اماما قال ومن ذریتی قال لاینال عهدی الظـلمین. نسبت افراد به ظلم چنین است: یا در طول عمر، ظالمند یا ظالم بوده و از آن توبه کرده‌اند یا ظلم را از مقطعی آغاز کرده‌اند و تا آخر ادامه می‌دهند. همه این‌ها مشمول اطلاق «الظالمین» می‌شوند و فقط یک دسته می‌مانند و آن کسانی‌اند که هرگز مرتکب ظلم نشده‌اند. امام باید معصوم از هر ضلالت و گناهى باشد، و گرنه مهتدى بنفس نخواهد بود، بلکه محتاج به هدایت غیر خواهد بود، و آیه شریفه از مشخصات امام این را بیان کرد: که او محتاج به هدایت احدى نیست ، پس امام معصوم است. ۶ - یقینیقین به آیات الهی، از شرایط تحصیل مقام امامت است: وجعلنا منهم ائمة یهدون بامرنا لما صبروا وکانوا بـایـتنا یوقنون. و از آنان امامان (و پیشوایانی) قرار دادیم که به فرمان ما (مردم را) هدایت می‌کردند چون شکیبایی نمودند، و به آیات ما یقین داشتند. ما بعضى از بنی اسرائیل را پيشوايان قرار داديم، تا مردم را به امر ما هدايت كنند و وقتى ايشان را به امامت و پيشوايى هدايت نصب كرديم، كه در دین صبر كردند، و قبلا هم به آيات ما يقين داشتند. ۷ - پانویس۸ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۴، ص۲۲۴، برگرفته از مقاله «شرایط امامت». رده‌های این صفحه : امامت | موضوعات قرآنی
|